Door Ruud Stoeten
Hij kan ‘m niet missen. “Het is mijn kerk”, zegt Horssenaar Jo Bens. Hij lijkt verontwaardigd en heeft een brok in de keel. Jo Bens heeft zowat een mensenleven lang alle mogelijke functies bekleed in en rondom de mooie dorpskerk.
Het oude aan Sint Antonius Abt toegewijde kerkgebouw is kortgeleden op slot gegaan. Definitief. Althans: voor de eredienst. Koster Tiny Peters heeft de kaarsen gedoofd en de sleutel van de massieve kerkdeur voor de laatste keer omgedraaid.
Jos Kruisbergen filmde de laatste stuiptrekkingen legde ze vast voor het nageslacht. Uit zijn documentaire blijkt, dat Horssen zijn kerkgebouw zal missen. Alhoewel: er is ook begrip voor het feit dat zo’n kostbaar gebouw niet door het laatste handjevol kerkgangers in stand kan worden gehouden. Horssen heeft pak ‘m beet zo’n 1500 inwoners. Dat komt neer op 500 gezinnen, waarvan er hooguit honderd de kerk trouw zijn gebleven. En dan speelt de sterk verminderde belangstelling voor het priesterambt ook nog een grote rol.
Maar wát er ook gebeurt: het kerkgebouw mag niet worden gesloopt. Het is in 1910 gebouwd door architect Caspar Franssen, die ook tekende voor nog eens zes andere Maas en Waalse kerken. Het is wrang: de kerk die nu is gesloten, werd destijds gebouwd omdat de oude Bonifatiuskerk te klein was om de toen groeiende schare kerkgangers te herbergen. Een uitbreiding was onmogelijk vanwege het omringende kerkhof.
Historie
Beide kerken staan nog fier overeind. Al hebben ze nu allebei hun functie verloren: de spitsen moeten een baken blijven voor degenen die het dorp naderen. “Ze geven je het gevoel dat je weer thuis bent”, zo valt te beluisteren in Jos Kruisbergens korte film. Daar komt bij dat de kerk een belangrijk deel uitmaakt van de plaatselijke historie. Talloze parochianen hebben ermee te maken gehad. “Ik ben er gedoopt, heb er m’n eerste communie en het vormsel gedaan, ben er getrouwd, m’n man is er begraven”, zegt Lenie van Oosteren verdrietig.
Musicoloog en kerkmusicus André van Dijk is zo’n beetje vergroeid met de kerk die hij bijna een halve eeuw diende. In Jos Kruisbergens documentaire bespeelt hij vol overgave het orgel. De bejaarde Chris de Kleijn was hier op zijn twaalfde jaar al ‘orgeltrapper’ en bleef ook daarna de kerk trouw als koorzanger en als vrijwilliger.
Ook Jan Herckenrath komt aan het woord. Hij schreef een boek over de kerkgeschiedenis van Horssen, waarin de parochiekerk centraal staat. Hij begrijpt dat sluiting onvermijdelijk is. Koster Tiny Peters vat de problematiek bondig samen: “Als er geen geld meer is, houdt ’t op…”
Bestemming
Iedereen hoopt nu dat er een goede bestemming wordt gevonden. Enige kijk daarop ontbreekt op dit moment. “Maar laat het gebouw alsjeblieft overeind staan”, bezweer oud-voorzitter Lucas Korenromp van de Horssense fanfare. “Zo’n karakteristiek punt, daar moet je niks aan veranderen…”
Hoe dan ook: een heel klein beetje kerkgeschiedenis blijft overeind. Het kerkkoor wordt niet opgedoekt en gaat éénmaal in de veertien dagen de vieringen in het Horssense protestantse kerkje opluisteren.
En het beeldje van Onze Lieve Vrouw van Scapulier uit de grote kerk krijgt een ereplaats in een nieuw devotiekapelletje op het kerkhof.
Het filmdocument van Jos Kruisbergen is te zien op de website www.2bg.nl van Tweestromenland in Beeld en Geluid.
FOTO: Thymen Schippers
