De watersnood van 1926: Meesterwerk van Jos Kruisbergen

In de nacht van 31 december op 1 januari 1926 bezweek de Maasdijk bij Overasselt en Nederasselt. Een gevolg van extreem hoge waterstanden in de Maas en haar zijrivieren, veroorzaakt door wekenlang aanhoudende regens en smeltende sneeuw. Het Land van Maas en Waal liep onder. Honderden mensen werden dakloos. Ruim vijf en veertig jaar geleden begon Jos Kruisbergen met het interviewen van Maas en Walers die de ramp bewust hebben meegemaakt. De documentaire ‘De watersnood van 1926’ is nu klaar. Indrukwekkende interviews afgewisseld met - deels unieke - foto’s en filmbeelden van de natuurramp.

Bezoekers van deze site zijn eraan gewend dat cineast Jos Kruisbergen er steeds weer in slaagt het alledaagse bijzonder te maken. Dat de Wamelnaar ook het grote werk aan kan, weten ze in Hilversum nóg beter dan in het Land van Maas en Waal. Daar, in het centrum van omroepland, was het immers dat het natuurtalent van Jos werd ontdekt door tv-pionier Gijs Stappershoef. Daar was het waar hij het vak leerde. Zó goed zelfs dat hij ettelijke tv-reportages maakte voor verschillende nationale omroepen. Het geld dat hij daarmee verdiende, legde de financiële basis voor stichting Tweestromenland in Beeld en Geluid. “Ik werd in Hilversum al snel de hoogwaterspecialist genoemd”, herinnert Jos zich, “omdat ik veel reportages over de rivier maakte, maar misschien ook wel omdat ik vaak met grote rubberlaarzen aan op de redactie verscheen.”

En nu, vele jaren later, heeft de Hilversumse hoogwaterspecialist zijn magnum opus klaar. De documentaire De watersnood van 1926 is niet alleen een meesterwerk omdat het een nog niet eerder vertoond, indringend beeld geeft van de ellende die de dijkdoorbraken in het Land van Maas en Waal veroorzaakten, maar ook omdat de productie de ontwikkeling van een meesterfilmer laat zien. Tientallen mensen interviewde Jos vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw. Daaronder dorpelingen die de natuurramp, bijna honderd jaar geleden, nog hadden meegemaakt. De eerste zwart-witbeelden van mevrouw Udo draaide hij in 1980 met een vhs-camera en een recordertje met microfoon. Nu werkt hij al sinds eind vorige eeuw digitaal met professionele spullen. “Een overstap die ik zonder de mensen van de stichting niet had kunnen maken”, verklaart de zichzelf digibeet noemende documentairemaker. Jos doet alles zelf. Vanaf idee tot script, camerawerk, montage, geluid, ondertiteling en muziek.

“Natuurlijk zijn er specialisten die me bijstaan en adviseren”, zegt Jos. “Ik zal ze niet noemen, want dan ben ik bang dat ik iemand vergeet. Ik maak een uitzondering voor mijn vrouw Corrie. Die zoekt muziek uit, gaat regelmatig mee op pad en klaagt niet als ik dagenlang boven in mijn ‘hok’ zit te monteren. Ze heeft me altijd gesteund, ze gunde mij de kans nieuwe wegen in te slaan.” Na anderhalf jaar monteren is De watersnood van 1926 klaar. Interviews met ooggetuigen afgewisseld door schaarse foto’s en filmpjes die toen gemaakt werden. Veerman Van Soest zegt het mooi: “Jammer dat we toen geen fototoestel hadden. Nu ben je afhankelijk van de verhalen van horen zeggen.” Dankzij Jos Kruisbergen hebben we nu beeld én van horen zeggen.

De naam Tweestromenland in Beeld en Geluid is zelden zo treffend weergegeven als in De Watersnood van 1926. Een meesterwerk van de chroniqueur van het Land van Maas en Waal. Te zien tijdens de Donateursdagen in D’n Bogerd in Druten. Voor boekingen www.2bg.nl.