Tweehonderd jaar Leste Mert: Van veehandel tot volksvermaak

Foto: Jos Kruisbergen

Door Ruud Stoeten

’t Was dan wel de Leste Mert, maar toch zeker niet de láátste Leste Mert. Druten is niet van plan zich dit jaarlijkse feest te laten afpakken. Dat geldt overigens voor héél Maas en Waal. Ze nemen er vrije dagen voor op, daar tussen de rivieren. Als ze die vrije dagen al niet cadeau krijgen van hun baas. En de kinderen hoeven dan ook niet naar school.

Want de Leste Mert is niet alleen een dorpsfeest, maar ook een regionaal evenement waar zowat iedereen aan meedoet, van piepjong tot stokoud. “Onze school staat er middenin”, zegt George Lowiessen van het Pax Christi College. De streekschool met vestigingen in Druten en Beneden-Leeuwen telt ruim 2000 leerlingen. “We staan dan ook met de voeten in de klei”, zegt Lowiessen. “We voelen ons betrokken bij de Leste Mert. De kinderen krijgen vrij om de geur van erwtensoep en koeien te kunnen opsnuiven.”
En Martien Pardoel stapt keer op keer trots rond tussen het beestenspul en de kraampjes met alle mogelijke snuisterijen. De voorzitter van de Leste Mert heeft daar alle mogelijke redenen voor. ‘Zijn’ organisatie bestaat tweehonderd jaar. En dat mag worden gezegd, zo laat hij voor de camera van Jos Kruisbergen weten.
Al een paar jaar lang herinnerde Pardoel de Maas en Waalse cineast eraan dat het feestjaar 2018 in aantocht was en dat dit jubileum toch zeker een filmdocumentaire verdiende. Pardoel wist toen nog niet dat hijzelf één van de hoogtepunten van het feest zou worden: hij ontving de erepenning van de gemeente Druten uit handen van burgemeester Luciën van Riswijk als beloning voor zijn jarenlange inzet. Niet alleen met betrekking tot de Leste Mert, maar ook vanwege de talrijke andere vormen van inzet voor de Drutense gemeenschap. Tijdens de huldiging toonde Pardoel merkbare ontroering. “Zo’n beetje alles wat ik heb gedaan, werd op een rijtje gezet. Man, ik had het gevoel alsof ik op m’n eigen begrafenis was…”
De Leste Mert is niet meer weg te denken. Het evenement heeft een bewogen geschiedenis achter zich en maakte op zijn weg van veehandel tot volksvermaak een enorme ontwikkeling door.
Jawel, er worden nog steeds koebeesten verhandeld. Van die stevige dikbillen vooral. Jos Kruisbergen filmde al ruim voor de markt in de stallen van Jerm Croonen hoe de runderen werden gewassen, geschoren, geschuierd en opgepoetst, als voorbereiding op de grote ‘modeshow’ in hartje Druten. De handel daar heeft niet zoveel meer om het lijf. Af en toe zie je nog wat handen klappen, maar de meeste boeren weten dat er op de Leste Mert voor een veehandelaar weinig te verdienen valt. “Ik hoef er niet van te leven”, zegt boer Bert Peters. “Dit is voor mij meer een hobby.”
Er loopt nog veel meer beestenspul rond op de met stro bedekte straatkeien: paardjes, en een paar kamelen zelfs. En alpaca’s met van die beminnelijke smoelwerken. Er scharrelen kippen rond. En geiten. Kinderen weten gewoon niet wie en wat ze het eerst moeten knuffelen. De dieren laten het zich graag welgevallen; het wat grotere spul staat gezadeld klaar voor een ritje door het dorpscentrum.
Genieten is het ook van de kermisattracties: de draaimolen voor de kleintjes en de groteren laten zich bungelend aan elastieken heftig rondstuiteren. Er wordt langs de vele kramen geflaneerd en de Drutense kroegen bieden dorstige kelen meer dan voldoende lafenis. Ze functioneren als feest- en ontmoetingsplaats, waar over het land verspreide families en uit het oog verloren vrienden en bekenden elkaar omhelzen als verloren zonen en dochters.
Maar ook allerlei andere verschijnselen rondom het marktfestijn zijn met de camera vastgelegd. Vooral de erwtensoep heeft een belangrijke plaats gekregen in de mini-documentaire van Jos Kruisbergen. Slager Wilbert Dekkers bijvoorbeeld, maakt elk jaar minstens een badkuip vol snert. Heerlijk, met erwten en prei en vooral ook een goede verse hamschijf met bot en een randje vet. Smullen! In de grijze oudheid gebeurde dat al. Omdat de knechten en meiden steevast vrij kregen tijdens de Leste Mert, werd er vooraf flink wat snert bereid en die hoefde tijdens het feest alleen maar te worden opgewarmd door de boeren uit de streek.
Mooi, dat al die tradities het hebben overleefd in Druten. “En de Leste Mert heeft óók toekomst”, zo bezweert trouwe bezoekster Jet Huisman. “Heel Maas en Waal komt er naar toe. De Leste Mert hoort er gewoon bij!”
De filmdocumentaire kan worden bekeken op de website van Tweestromenland in Beeld en Geluid: www.2bg.nl

 

Foto’s: Jos Kruisbergen

 

Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen